Óþverri á heimsmælikvarða

Ísland er að verða ruslakista fyrir sóðastarfsem sem ekki er leyfð annarsstaðar í löndum sem eru með þróaða löggjöf. 

Alþjóðafyrirtæki hafa  mengað náttúrulegan gróður víða í þriðja heims löndum með ræktun erfðabreyttra planta jafnvel að því marki að nátturulegar plöntur eru í útrýmingarhættu.

Skammsýni og gróðahyggja virðist einatt ráða för meðal þeirra sem við höfum treyst til þess að móta reglur og löggjöf um þessi málefni hér á landi.

Íslensk líftækni seld til Bandaríkjanna

Athugasemdir

[Grænir fingur (IP-tala skráð) 12.6.2009 kl. 13:33]

Veistu eitthvað um fyrirtækið eða hvað þú ert að tala um?

Próteinið sem þetta frábæra íslenska fyrirtæki framleiðir er nú þegar framleitt víða í heiminum, bara á annan hátt (með notkun baktería og frumum úr spendýrum) og sá háttur mun dýrari og skilar ekki sömu gæðum.

Byggið er einfaldlega notað til að "hýsa" próteinframleiðsluna og er byggið sem slíkt ekki selt né notað. Einungis próteinið, sem er svo notað í læknisrannsóknir, lyf og annan iðnað.

Ég vil taka það fram að ég er ekki á neinn hátt tengdur fyrirtækinu en hafði lesið um það og farið inn á heimasíðu þess til að kynna mér starfsemi þess.. eitthvað sem þú hefðir átt að gera áður en þú slengdir þessar vitleysu fram! :)

[Guðmundur Ásgeirsson, 12.6.2009 kl. 13:39]

Þarna er þó verið að tala um vöru sem er ræktuð undir þaki. Ég er hinsvegar sammála þér að það ætti leggja blátt bann við slíkri ræktun undir beru lofti. Gróðurhús þar sem ræktaðar eru erfðabreyttar plöntur ættu að sama skapi að vera undir sérstökum reglugerðum varðandi þéttleika og kirfilega merk "biohazard". Alltaf þegar svona lagað ber á góma verður mér ósjálfrátt hugsað til sögunnar Day of the Triffids sem ég las í ensku í Menntaskólanum við Hamrahlíð, og var fyrirmyndin að samnefndri kvikmynd.

[Jakobína Ingunn Ólafsdóttir, 12.6.2009 kl. 14:03]

Það er líka talað um að rækta undir beru lofti. Ég tel heimasíðu fyrirtækisins ekki vera bestu heimild um öryggi þessarar ræktunar.

[Dominique (IP-tala skráð) 12.6.2009 kl. 14:46]

Já Orf er glæsilegt fyrirtæki og framleiðir mjög góða vöru sem er Íslandi til sóma - á meðan það er framleitt (eins og samkeppnin gerir) í öruggu, lokuðu umhverfi í hátæknigróðurhúsi. Þessi tækni á einfaldlega ekki að nota úti í náttúrúnni og hvort sem Orf eða þeim sem raða sér blint í fylkingi með þeim, "pro-erfðabreyttar lífverur" líkar betur eða verr, eru lög og reglur í Evrópu sem stjórna þessu og eru í okkar lagaverki og á leiðinni inn í það. Tilraunir eru leyfðar en afurðir úr tilraunaræktun mega ekki fara á markað - ESB (ESA fyrir Ísland) tekur ákvörðun um hvort framleiðsla megi fara fram utandyra, ekki Íslendinga, og eina afurð sem hafa fengið framleiðsluleyfi er mais 810 frá Monsanto. Íslenska ríkið er ábyrgt fyrir því að þessu sé fylgt eftir.

Þessi þrýstingur á stjórnvöldum er vægast sagt ósmekklegur, af hverju í ósköpunum vil Orf ekki einfaldlega halda sér við hátækni gróðurhús??? Þeir höfðu svarið á báðum fundunum sem Umhverfisstofnun hefur haldið um málið "Það er ódýrara að framleiða utandyra en í gróðurhúsi og þessir vaxtaþættir eru ekki eins verðmættir og þola illa aukakostnaðinn" (Björn Örvar).

Ísland á útsölu... hvernig var það aftur með bankahrunið? Frjálsar hendur, ekkert eftirlit, glæsilegir útrásavíkingar, fjölmiðlar gagnrýnislausir - úps sorry, við sáum þetta ekki fyrir, æji það kemur til að vera frekar dýrt. Orf sjálft er væntanlega ekki að flokkast þar en okkar hegðun er nákvæmlega eins og þá.

[Steinar Örn, 12.6.2009 kl. 16:37]

Sæl Jakobína.

Ég vinn hjá þessu fyrirtæki og langaði því að svara þér þar sem þú kallar það sem ég vinn við sóðastarfsemi.

Ég vil benda þér á að starfsemi Orf og sambærilegra fyrirtækja er lögleg í ESB, Bandaríkjunum, Kanada og bara öllum þeim löndum sem ég hef kynnt mér. Leyfi sem Orf sækir um varðandi útiræktun er sambærileg tugum leyfa um útiræktun á erfðabreyttum plöntum sem hafa verið veitt í ESB bara á þessu ári, t.d. á Spáni, Danmörku, Svíþjóð og Þýskalandi.

Starfsemi Orf er á engan hátt frábrugðin sambærilegri starfsemi í Evrópu og N-Ameríku þannig að það er rangt hjá þér að halda því fram að þessa sé ekki leyft annars staðar.

Kv.Steinar

[Jakobína Ingunn Ólafsdóttir, 12.6.2009 kl. 17:40]

Ekki veit ég betur en að það sé ólöglegt innan ESB að rækta þessa afurð undir beru lofti í því mæli sem menn vilja gera hér.

[Elís Svavarsson (IP-tala skráð) 12.6.2009 kl. 17:53]

Það er eins og margir haldi að Umhverfisstofnun hafi fengið umsóknina og stimplað á hana "leyfi veitt" án þess að hafa spáð í það hvað í henni væri.Það er algerlega óþarfi að treysta á heimasíðu Orf sem einhverja heimild um öryggi þessarar ræktunar. Umhverfisstofnun skipaði óháða nefnd af færum sérfræðingum (seinna ákvað þáverandi umhverfisráðherra að skipa yfirlýstan andstæðing erfðabreyttra lífvera í nefndina og fyrirtæki/samtök á hans snærum hefur meðal annars staðið fyrir ósmekklegum og órökfærðum áróðri gegn leyfinu á sama tíma og á hann á að sitja í óháðri nefnd... fagmannlegt?) á þeim sviðum sem taka til málsins til þess að fara yfir umsóknina og sjá hvort um einhverja hættu sé að ræða af þessari tilraunaútiræktun. Meirihluti nefndarinnar sem byggði álit sitt á faglegu mati út frá sérþekkingu sinni mælti með með því að Orf yrði veitt þetta leyfi. Gerðu þeir það með gróða í huga? Ég held að margir vanmeti stórlega hversu annt nefndarmönnum er um að vernda íslensku náttúru, bæði frá faglegu og persónulegu sjónarmiði. 2 nefndarmenn skiluðu séráliti og lögðust gegn leyfinu vegna persónulegra efasemda um öryggi erfðabreytta lífvera. Þessir nefndarmenn höfðu enga menntun á sviði líffræði, hvort sem um er að ræða líftækni eða umhverfis- eða plöntufræði, heldur byggðu ákvörðun sína á huglægu mati.Varðandi ágengni planta eins og þú nefnir hér að ofan og tengir sérstaklega við erfðabreyttar plöntur þá er það á engan hátt bundið við þær heldur eru sumar plöntur einfaldlega mjög ágengar á gróður sé þeim sleppt hvort sem þær eru erfðabreyttar eða ekki. Dæmi um það er lúpína sem hefur breiðst mjög hratt út hér á landi eftir að henni var plantað hér. Nú hefur bygg verið ræktað hér á landi allt frá því á landnámi  og auk þess sem mörg þúsund hektarar eru ræktaðir hér ár hvert í landbúnaði. Nú spyr ég og mig langar endilega að fá að vita hvort einhver hefur orðið var við það að bygg sé að spretta upp stjórnlaust hér á landi út um holt og hæðir? Því ef hætta er fyrir hendi á því að slíkt gerist, er öruggt að slíkt hlýtur að hafa átt sér stað á þeim ca. þúsund árum sem plantan hefur verið ræktuð hér á landi. Í framhaldi af því væri gaman að vita hvort einhver hafi nokkurntíma séð eða heyrt um ágengi byggs á aðrar plöntur og náttúru í heiminum öllum, ég verð að viðurkenna ég veit ekki um það, en eitt er víst að ég hef aldrei rekist á eina einustu sjálfalandi byggplöntu í náttúru Íslands og hef ég þó farið víða.Eitt það sem andstæðingum þessarar útiræktunar hættir oft til að gera er að flokka allar erfðabreyttar lífverur í sama flokk. Slíkt lítur ekki kjánalega út við fyrstu sýn, þær eiga það jú sameiginlegt að vera allar erfðabreyttar, en fjölbreytnin hvað þessar erfðabreytingar varðar er gífurlegur. Sem dæmi eru steinalaus vínber erfðabreytt og mörg önnur matvæli. Í tilfelli Orf eru þeir að rækta manna-prótein í byggi. Þessi prótein eru að finna í okkur öllum sem og öðrum dýrum og eru framleidd af líkamanum. Því er erfitt að færa rök fyrir því að þau muni valda okkur heilsutjóni, enda eru þau framleidd til að gera það gagnstæða. Þeir sem hafa farið í menntaskólalíffræði (jafnvel er þetta kennt í grunnskólum) og fylgst sæmilega með í tímum ættu að vita að prótein sem eru tekinn inn í líkamann í gegnum fæðu eru brotin niður og melt í maganum. Því er ekki hætta á veikindum eða öðru verra séu byggfræin étin, þau eru einfaldlega melt eins og önnur fæða, þó að þetta sé að sjálfsögðu framleytt til manneldis.Ég get svosem haldið áfram að blaðra út í loftið því að ég veit svosem að ég mun ekki koma til með að breyta skoðun margra sem telja að verið sé að eyðileggja íslenska náttúru með þessu tilraunaleyfi. Ég held hinsvegar að margir hafi ekki endilega tekið svo meðvitaða afstöðu í þessum málum, mér hefur fundist umræðan stýrast mikið á óréttlætum áróðri og röngum fullyrðingum. Þar er fyrirsögnin á þessari færslu meðtalin.

Ég mæli með því að þeir sem eru áhugasamir um þessi mál lesi skýrslu nefndarinnar sem fjallaði um málið.

[Elís Svavarsson (IP-tala skráð) 12.6.2009 kl. 17:57]

Byðst afsökunar á greinarskilaleysinu, þetta virðist eitthvað hafa klúðrast í uppsetningu hjá mér. :)

[Árni Gunnarsson, 12.6.2009 kl. 18:19]

Ef einhver minnsta ógn stafar af þessari ræktun er óþarfi að ræða það frekar. Spurning:

Hvað er það sem gerir þessa ræktun hér á Íslandi svona miklu eftirsóknarverðari en þá ræktun sem framkvæmd er við betri og stöðugri veðráttu? 

[Dominique (IP-tala skráð) 12.6.2009 kl. 18:51]

Þetta er ekki mjög gáfulegt af þér Elís, að ráðast eins og þú gerir á fulltrúa Umhverfisráðherrans í Ráðgjafanefndinni: þú veist væntanlega að Orf sigaði á hann lögfræðinga til að fá hann dæmdan vanhæfan úr nefndinni - en viti menn, það tókst ekki og nefndin sjálf ákvað að hann væri hæfur til að sitja í henni. 

 Og ef þú varst á fundi 9. júní þá veistu það líka að sá maður er með 2 doktorsgráðum frá London School of Economics. Hann vottar lífræna ræktun og lífrænar vörur - er það allt í einu saknæmt og bannar honum að tjá sig um annað? Þar fyrir utan er hann ekki "andstæðingur erfðabreyttra lífvera" eins og þú tekur upp eftir öðrum, heldur andstæðingur þess að þeim sé sleppt í náttúrunni. Það er stór munur þar á milli.

"Fyrirtæki/samtök á hans vegum" - veistu hver það er eða þorir þú ekki að láta það koma fram - þetta eru engin önnur samtök en Neytendasamtökin, Landvernd, Náttúrulækningafélag Íslands, Matvís (samtök fagfélaga úr vaitingageiranum, kokkar, kjötvinnslumenn o fl), Vottunarstofan Tún, Slow Food í Reykjavík.

Og ég er ekki sameindalíffræðingur, erfðafræðingur eða neinn þannig-fræðingur - en ég er almennur borgari sem er meðvitaður um það sem ég kæri mig ekki um:  að fá EB-plöntur í íslenskri náttúru og ég hef fullan og óskertan rétt til að tjá mig um það án þess að ráðast sé á mína skoðun og hún sögð vera móðursýki eða misskilning. Að rækta EB-plöntur útí náttúrunni er ekki einkamál xxx-fræðinga, þetta er mál allra.

 Líka fulltrúa ráðherrans, líka siðfræðingsins sem mælti á móti leyfisveitingu á þeim rökum að "hagsmunaaðilar verða að sýna þolinmæði á meðan lýðræðið gengur sinn gang".

Það eru allir sammála um að umræða verður að fara fram, en hún verður að vera með virðingu fyrir skoðanir annarra. Jafnvel þótt mönnum mislíki fyrirsögn hjá henni Jakobínu. Svo einfalt er það.

Steinar Örn: það eru allt og sumt 4 leyfi í gangi í Evrópu fyrir EB-plöntur með lyfjapróteín (Orf meðtalið) og þú veist það, er það ekki? og í allt hafa 10 slik leyfi verið veitt í Evrópu síðan 2002, þú veist það líka? Þar af hafa 2 fyrirtæki sem hafa fengið leyfi farið á hausinn. Enginn framleiðir þessi próteín í útiræktun í Evrópu því það er einfaldlega ekki veitt leyfi til þess, þú veist það líka? Ég skil ekki af hverju þið þurfið að klæða sannleikann með þessu móti, til að blekkja alemnninginn sem hefur ekki verið að skoða þetta vandlega - það er því miður ekki til að gera ykkur grænni og trúverðugri - og það er sýnd því þið gerið mjög góða hluti í Grænu Smiðjunni.

[Elís Svavarsson (IP-tala skráð) 12.6.2009 kl. 18:51]

Meðal þess sem Björn Örvar talaði um á fundi Umverfisstofnunar var að um meira og ódýrara landrými væri að ræða á Íslandi heldur en í t.d. Evrópu.

Einnig dettur mér í hug að vegna einkleyfa út í heimi og skyldra mála sé kannski hagstæðara að vera með sína starfsemi hér, sbr. hvernig Actavis hefur getað nýtt sér það að starfa hér á landi. Þó veit ég það ekki.

Vonandi er líka einhver ást við föðurlandið sem spilar hér inní, þetta er íslensk nýsköpun og ef stjórnendur fyrirtækisins sjá sér fært að vera með starfsemi sýna á Íslandi vona ég að þeir geri það, ég vona amk að þetta fyrirtæki verði ekki hrakið úr landi, þetta skapar jú störf, hefur mikla möguleika á frekari stækkun verði þessi tilraunaleyfi og vonandi í framhaldi framleyðsluleyfi samþykkt. Slíkt gæti skapað tekjur fyrir ríkið sem kæmi sér ekki illa á þessum síðustu og verstu.

[Jakobína Ingunn Ólafsdóttir, 12.6.2009 kl. 19:14]

Ég sé ekki mikla ást við föðurlandið eða móður jörð í því að ala jurtir sem mjög lítil þekki liggur fyrir um að geti ekki reynst skaðlegar.

Erfðabreyttar plöntur hafa valdið miklum skaða víða þrátt fyrir að fyrirtæki sem staðið hafa að ræktun hafi fullyrt annað.

og ég bendi á það sem sagt er hér að ofan:

Ísland á útsölu... hvernig var það aftur með bankahrunið? Frjálsar hendur, ekkert eftirlit, glæsilegir útrásavíkingar, fjölmiðlar gagnrýnislausir - úps sorry, við sáum þetta ekki fyrir, æji það kemur til að vera frekar dýrt. Orf sjálft er væntanlega ekki að flokkast þar en okkar hegðun er nákvæmlega eins og þá.

[Jakobína Ingunn Ólafsdóttir, 12.6.2009 kl. 19:19]

...og Elías það hvað þú rekst á er ekki mælikvarði á það hvað er til.

Ég hef t.d. aldrei rekist á hreindýr á vappi en mér dettur samt ekki í hug að halda því fram að þau séu ekki til.

[Viðar Ingvason (IP-tala skráð) 13.6.2009 kl. 00:35]

Íslenskt samfélag er vanþróað og sjúkt, heltekið af græðgisvæðingu í heljargreipum mafíu.

[Steinar Örn, 13.6.2009 kl. 01:38]

Dominique:

Það er rétt hjá þér að það eru fá leyfi í Evrópu um erfðabreyttar plöntur sem hægt er að þróa lyf úr. En þau eru þrátt fyrir það til og hafa verið veitt áður en Orf sótti um sín leyfi. Ástæðan fyrir því að leyfin eru ekki fleiri er einfaldlega sú að það eru fá fyrirtæki búin þróa þessa tækni nægjanlega. Ekki sú að það sé ólöglegt í ESB.

Að ýja að því líkt og margir hafa gert og þar á meðal þú að svona tilraunaleyfi séu ólögleg í ESB er einfaldlega bara áróður. Þú varst á opna fundinum 9.júní og hlustaðir á Karl Karlsson lögfræðing Umhverfisstofnunar segja að evrópsk lög sem á ennþá eftir að taka upp hérna leyfa svona.

Enda hafa verið veitt yfir 100 leyfi á tilraunaútiræktun erfðabreyttra plantna í ESB bara á þessu ári. Orf er að sækja um slíkt leyfi. Upplýsingar um þetta á vef Evrópusambandsins má sjá hér: http://gmoinfo.jrc.ec.europa.eu/gmp_browse.aspx

Ég styð opnar og frjálsar umræður um þessi mál en manni sárnar þegar farið er visvítandi með rangt mál. Einnig finnst mér það ekki opnar og frjálsar umræður að tala um óþverra og sóðastarfsemi án þess að rökstyðja það á neinn hátt nema að "alþjóðafyrirtæki" hafi mengað náttúru þriðja heims ríkja. Alþjóðafyrirtæki sem er ekki verið að ræða um í þessu tilfelli heldur íslenskt fyrirtæki á Íslandi.

Jakobína:

Engin dæmi eru um að bygg hafi vaxið villt á Íslandi þannig að það er ekki von á því að Elís hafi ekki rekist á slíkt.

Kv.Steinar

[Ómar Geirsson, 13.6.2009 kl. 03:00]

Blessuð Jakobína.

Takk fyrir að standa vaktina.  

Bygg vex ekki villt á Íslandi en genaflakk getur alltaf átt sér stað.

Græðgin er komin á endamörk.  

Á skiltinu segir Stopp og þar við situr.

Kveðja að austan.

[Óskar Aðalbjarnarson (IP-tala skráð) 13.6.2009 kl. 09:25]

Jakkobína alhæfingar fara háskólamenntuðu fólki afar illa.  Þú setur ræktun allara erfðabreyttra plantna undir einn hatt eins og ekkert sé sjálfagðara.  Þú hlýtur að átta þig á því að áhættan er misjöfn eftir því hvaða planta er um að ræða og hvar í heiminum ræktunin á sér stað.   Nefnd óháðra sérfræðinga átti að meta þessa áhættu fyrir íslenska náttúru í þessu tilfelli (erfðabreytt bygg).  Óháðu sérfræðingarnir komust að því að leyfis veiting fyrir ræktuninni væri í lagi. 

Ef menn hugsa sem svo að ef einhver áhætta sé fyrir íslenska náttúru þá skal ekki  veita leyfi fyrir útiræktun á erfðabreyttu byggi þá held ég að menn ættu að hafa eftirfarandi í huga.  Innflutningur plantna, grænmetis, ávaxta og blóma er 300.000 falt áhættusamari fyrir íslenska náttúru en ræktun á erfðabreyttu byggi.  Á þá ekki stöðva þennan innflutning strax?

Framganga umhverfisráðherra varðandi skipun hlutdrægs aðila í sérfræðinga nefndina dæmir sig sjálf og segir jafnframt allt sem segja þarf um hæfi ráðherra.

Þegar menn byggja skoðanir sínar á órökstuddum alhæfingum þá er voðinn vís.  Vitanlega skal fara varlega í umgengni við náttúruna en menn verða setja hlutina í rétt samhengi og forðast tískubundna sleggjudóma (sem minna að vissu leyti á galdraofsóknir miðalda)

Nánast öll mannanna verk hafa einhverja áhættu fyrir náttúruna.  Hvort sem það er að leggja veg,  baka brauð, aka bíl, nota internetið o.s.frv.  Við viljum hins vegar ekki ganga of nærri náttúrinni í verkum okkar og viljum setja áhættumörk.  Ef áhættumörkin eru færð niður í 0% áhættu þá er augljóst að ekkert samfélag manna gæti þrifist á Íslandi.

Skammsýni og öfgahyggja er ávísun á framlengingu kreppunnar og eyðingu Íslandsbyggðar.

[Benedikt Gunnar Ófeigsson, 13.6.2009 kl. 11:42]

Ég veit lítið um þetta ákveðna mál (á eftir að kynna mér það) en mig langar að koma að einu atriði.

notkunn á erfðabreyttu byggi í náttúrunni er tilraunastarfssemi. þannig að við eigum að geta sagt einfaldlega nei ef við viljum ekki að það fari fram slíkar tilraunir í íslenskri náttúru. það á ekki að þurfa að rökstyðja með einum eða neinum hætti. ekki frekar en við þurfum ekki að rökstyðja að við höfum ekki áhuga á að taka þátt í einhverri klíniskri tilraun sem okkur er boðið til að taka þátt í. Ef við segju nei við þáttöku þá er málið dautt.  það sama hlýtur að gilda um tilraunir á landinu okkar.

Fjáhagslegir hagsmunir eiga einfaldlega ekki að koma þar við sögu.

skammsýni  og öfgahyggja hafa ekkert með þetta að gera þetta er einfaldlega réttur okkar sem samfélags.

[Jakobína Ingunn Ólafsdóttir, 13.6.2009 kl. 11:48]

Sæll Óskar

Ég er reyndar talsmanneskja þess að okkur beri að hætta öllum innflutningi á plöntum og rækta þær sjálf. Það er atvinnuskapandi, örvar hagvöxtinn og eykur bæði öryggi og sjálfbærni.

Alþjóðafyrirtæki, kapítalisminn og stjórnvöld vilja frekar þjóna alþjóðahyggjunni og frjálsum flutningi fjármagns (sem sýnt hefur sig aðallega vera frá Íslandi) en að auka lífsgæði á Íslandi.

Ræktun erfðabreyttra plantna undir beru lofti ber vott um skammsýni og er birtinarmynd græðgishyggjunnar.

Íslendingar geta byggt upp þjóðarbúið að nýju en það verður ekki gert á meðan við völd eru einstaklingar sem sjá ekki út fyrir ramma nýfrjálshyggjunnar.

[Dominique (IP-tala skráð) 13.6.2009 kl. 14:03]

Steinar:

Það hefur aldrei verið haldið fram af neinum að tilraunaleyfi séu ólögleg í ESB / EES - það verður að gefa sér tíma til að hafa rétt eftir manni. Það sem er ólöglegt er að FRAMLEIÐA - og þeir sem eru með tilraunir mega einfaldlega ekki nota afurðir sem koma frá tilraununum til að setja á markað (sbr. tilskipanir 219 og 220/1990 og 18/2001 - og lög 18/1996 á Íslandi). Þetta bygg sem er verið að rækta í Gunnarsholti með dýrmætum vaxtaþáttum innanborðs á að eyðileggja. Og yfirvöldin verða að hafa eftirlit með þessu.

Aðalmálið er að framleiðsla ORF á heima í hátæknigróðurhúsi og hvergi annars staðar, andstaða hjá þjóðinni gagnvært erfðabreyttum lífverum í íslenskri náttúru er gríðarleg þótt erfðafræðingar og sumir vísindamenn hafa það hátt til að lýsa því að hinir séu ómenntaður almúgi sem má ekki tjá sig um þetta mál. Og það verður að taka tillit til þess vegna þess að þessar óánægjar raddir heyrast um víða Evrópu. Tilraunaekrurnar hjá Maltagen, sem er í beinni samkeppni við ykkur, hafa verið brenndar og eyðilagðar tvísvar (2005 og 2006) þótt þær væru ekki stærri en... 12 m2 !! Þeir flúðu til Ungverjalandi til að fá að vera í fríði en nú heyrast sterkar raddir um að það verður ráðist á þær ekrur þar líka því Ungverjaland hefur lýst sig GMO-free...

Íslenska náttúran er að mestu ósnortin og er okkar fjársjóður. Kynbætur eru alls ekki það sama og erfðabreytingar. Of erfðabreyttar plöntur eiga einfaldlega ekki heima í náttúrunni, þær ráðast á líffræðilega fjölbreytni og sjálfbærni og eru eins og Jakobína segir réttilega "birtingamynd græðgishyggjunnar".

Orf á ekki að nota íslensku náttúruna sem tilraunastofu. Það er hægt að nota örugg hátæknigróðurhús í það.

Ósakr: þú dæmir þig sjálfan - ef þú vilt hafa já-menn einungis í Ráðgjafarnefnd, þá má alveg spara kostnaðinn sem fer í nefndarmenn og skýrslur og rannsóknir. Ef allir sem eru ósammála þér eru óhæfir... Og það er haugur af rannsóknum sem sýna meira og meira skaðsemi EB-lífvera á heilsu manna og umhverfis.

[Óskar Aðalbjarnarson (IP-tala skráð) 13.6.2009 kl. 14:54]

Sæl Jakobína

Við erum greinilega sammála um ýmislegt

"Ég er reyndar talsmanneskja þess að okkur beri að hætta öllum innflutningi á plöntum og rækta þær sjálf. Það er atvinnuskapandi, örvar hagvöxtinn og eykur bæði öryggi og sjálfbærni."  Sammála 

"Alþjóðafyrirtæki, kapítalisminn og stjórnvöld vilja frekar þjóna alþjóðahyggjunni og frjálsum flutningi fjármagns (sem sýnt hefur sig aðallega vera frá Íslandi) en að auka lífsgæði á Íslandi." Sammála

"Ræktun erfðabreyttra plantna undir beru lofti ber vott um skammsýni og er birtinarmynd græðgishyggjunnar. "  Hér ber á alhæfingunni sem ég ber varhug við

Ég gæti fallist á eftirfarandi: Ræktun hvaða erfðabreyttra plantna sem er undir beru lofti ber vott um skammsýni og er birtinarmynd græðgishyggjunnar.

"Íslendingar geta byggt upp þjóðarbúið að nýju en það verður ekki gert á meðan við völd eru einstaklingar sem sjá ekki út fyrir ramma nýfrjálshyggjunnar. "  Sammála

Eins mætti segja: Íslendingar geta byggt upp þjóðarbúið að nýju en það verður ekki gert á meðan við völd eru einstaklingar sem sjá ekki út fyrir 0% áhætturamma.

Í mínum huga þá er nýfrjálshyggjan öfgahyggja sem ber að varast. 

Ég get engan veginn sett samasem merki milli Orf (og þeirra vísindamanna sem starfa þar) og alþjóðagróðafyrirtækja. 

Ég hef persónulega reynslu af því að undirbúa jarðveginn fyrir byggræktun og það er töluvert sem þarf til að bygg fái vaxið að einhverju marki hér á Íslandi.  Kannski er það einn af þáttunum sem lámarkar áhættuna af ræktun byggs á Íslandi.  Þ.e. ef mannshöndin kemur ekki nærri þá eyðist bygg á innan við 3 árum.    Kannski hafa vísindamenn Orf valið bygg plöntuna vegna þessa eiginleika.  Og kannski vegna þess hve íslenskt veðurfar er óstöðugt þá er öruggara að stunda ræktun á erfðabreyttu byggi hér á Íslandi en t.d. í mið Evrópu.

Ef hins vegar t.d. lúpína hefði verið valin í erfðabreytta ræktun þá hefði brjóstvit mitt (hef enga líffræðimenntun fyrir utan grunn- og menntaskóla) sagt mér að það væri óðs manns æði.

Kostnaður við að byggja gróðurhús yfir svona ræktun er mjög mikill og gerir kannski svona ræktun innanhús óarðbæra sem útilokar þá frekari uppbyggingu líftækni á þessu sviði hér á Íslandi.  Það yrði afar dapurt að íslenskir líftækni vísindamenn fái ekki notið sín innan eðlilegs ramma vegna vagnhesta sýnar  nokkurra einstaklinga á þennan geira.  Við þurfum svo sannarlega á öllum svona vaxtarsprotum að halda.

Góða helgi.

[Jakobína Ingunn Ólafsdóttir, 13.6.2009 kl. 16:08]

Óskar ég held að þú ættir að kynna þér ber fræði um áhættustýringu áður en þú ferða að tala um vagnhesta. Það er í skjóli vanþekkingar og skammsýni sem menn láta sér detta í hug að rækta erfðabreyttar plöntur undir berum himni.

Áhætta ræðst ekki bara af líkum heldur líka af þeim skaða sem hugsanleg mistök geta valdið. Því alvarlegri sem hugsanlegur skaði er því meiri kröfur um litlar líkur.

[Arnar Pálsson, 14.6.2009 kl. 11:55]

Þessi umræða hefur farið um víðann völl eins og dæmigerðar blogg umræður.

Athugasemdir Jakóbinu voru eftirfarandi

Ísland er að verða ruslakista fyrir sóðastarfsem sem ekki er leyfð annarsstaðar í löndum sem eru með þróaða löggjöf. 

Í þessu felst tvennt, að löggjöf hérlendis sé vanþróuð, og að starfsemi ORF líftækni sé sóðastarfsemi.

Fyrst, löggjöf hérlendis fylgir ESB að miklu leyti, og þar eins og hér þá er hægt að fá leyfi til þess að rækta erfðabreyttar lífverur (eins og Steinar rekur).

í öðru lagi, markviss erfðabreyting á lífveru  er bara tækni, og í eðli sínu bara nákvæmari tækni en þær ræktunaraðferðir sem við höfum beitt síðustu 100 ár til að búa til betri nytjaplöntur og húsdýr. Það er enginn eðlismunur á venjulegri plöntu og erfðabreyttri. Að því marki sem náttúran er sóðaleg, er starfsemi ORF líftækni sóðaleg.

Alþjóðafyrirtæki hafa  mengað náttúrulegan gróður víða í þriðja heims löndum með ræktun erfðabreyttra planta jafnvel að því marki að nátturulegar plöntur eru í útrýmingarhættu.

ORF líftækni er ekki það sama og Monsanto. Ég er ekki hrifinn af starfsemi Monsanto og áþekkra fyrirtækja af einni ástæðu. Ekki þeirri að þau eru í grunnin eiturefna fyrirtæki, sem framleiða sýkla og illgresiseitur. Eiturnotkun er ómissandi þáttur ræktunar í nútímanum, ef öllu eitrinum væri sleppt myndi framleiðsla hrynja og fólk myndi svelta.

Heldur þeirri að þau hafa gert markaðinn einsleitari, í gamla daga gátu bændur keypt mismunandi fræ frá af mörgum framleiðendum, fræ sem hentuðu þeirra ökrum. Nú tildags eru mun færri afbrigði í boði, og bændurinir verða að kaupa fræið aftur að ári, þeir mega ekki (vegna einkaleyfis) safna eigin fræi. Það er því vegna þeirrar klemmu sem fyrirtækni setja bændurna í sem ég er mótfallinn Monsanto, og einnig vegna þess að ég held (sem erfðafræðingur) að okkar (mannkyns) besti möguleiki á því að lifa af sé að viðhalda nota erfðabreytileika nytjaplantna og náttúrulegra stofna.

Og úr síðustu athugasemd þinni

Áhætta ræðst ekki bara af líkum heldur líka af þeim skaða sem hugsanleg mistök geta valdið. Því alvarlegri sem hugsanlegur skaði er því meiri kröfur um litlar líkur.

Og í tilfelli erfðabreyttra lífvera er áhættan hverfandi sem engin. Það er álit fagaðillanna í nefndinni,  og þeirra erfða og líffræðinga sem hafa tjáð sig um þetta mál.

Þú gerir þig út fyrir að kunna áhættustýringu, og ættir að vita að til að meta áhættu af einhverri tækni eða framkvæmd, er best að leita til fagaðilla á viðkomandi sviði. Jakobína, fagaðillarnir eru sammála, áhættan er mjög, mjög, mjög lítil. Hver er þá þín faglega niðurstaða?

[Jakobína Ingunn Ólafsdóttir, 14.6.2009 kl. 14:43]

Arnar Pálsson ef það hefur farið fram hjá þér þá er þetta bloggið mitt og ég gef ekki faglegt álit á blogginu mínu en árétta þó að:

Áhætta ræðst ekki bara af líkum heldur líka af þeim skaða sem hugsanleg mistök geta valdið. Því alvarlegri sem hugsanlegur skaði er því meiri kröfur um litlar líkur.

Þú segir:

Í þessu felst tvennt, að löggjöf hérlendis sé vanþróuð, og að starfsemi ORF líftækni sé sóðastarfsemi. Kannski er hvor tveggja rétt. Það hefur alla vega sýnt sig að löggjöf hér er vanþróðuð á ýmsum sviðum. Eg bendi á það sem Dominique segir um löggjöf í ESB.

Hvað varðar starfsemi Orf vil ég segja að ef Orf ræktar erfðabreyttar plöntur undir beru lofti þá er það sóðastarfsemi.

Og þú segir:

Í öðru lagi, markviss erfðabreyting á lífveru  er bara tækni, og í eðli sínu bara nákvæmari tækni en þær ræktunaraðferðir sem við höfum beitt síðustu 100 ár til að búa til betri nytjaplöntur og húsdýr.

Ertu ekki að fara nokkuð frjálslega með og rugla saman erfðabreygingu og kynbótum?

Erfðabreytingar breyta náttúrulegri gerð plantna varanlega og þessvegna eru hugsanlegur skaði vegna mengunnar gríðarlegur. Dýr geta borið fræin með sér úti undir beru lofti o.s.frv. Það er ekkert til sem heitir öruggt í þessum efnum nema hátækigróðurhús ættu að vera nokkuð örugg.

[Arnar Pálsson, 16.6.2009 kl. 11:02]

Jakobína

 þá er þetta bloggið mitt og ég gef ekki faglegt álit á blogginu mínu

Ber að skilja þetta að þú munir láta skoðanir þína trompa þína faglegu þekkingu á áhættumati?

Þú svaraðir ekki spurningu minni um það hvernig þú metur framlag fagaðilla?

Myndir þú ekki leita til fagaðilla við mat á áhættu?

Og hvernig svarar þú því ef fagaðillarnir meta áhættuna litla sem enga?

Varðandi spurningu þína:

Ertu ekki að fara nokkuð frjálslega með og rugla saman erfðabreygingu og kynbótum?

Ég er ekki að fara frjálslega með, ég er að reyna að sýna þér (byggt á minni fagþekkingu) að það er ekki eðlismunur á markvissum erfðabreytingum og náttúrulegum erfðabreytingum með kynbótum (eða sem gerist í náttúrunni á degi hverjum). Sbr. útdrátt úr minni eigin færslu.

Í náttúrunni blandast erfðamengi lífvera saman á hverjum degi, bakteríur taka upp gen, veirur skjótast inn í erfðamengi, systurtegundir æxlast og sambýlislífverur skiptast á genum. Lífverur eru náttúrulega erfðabreyttar, auk þess sem nýjar og ófyrirsjáanlegar stökkbreytingar verða til á hverri sekúndu.

Staðhæfing þín er með dálítið skrítna röksemdafærslu:

Erfðabreytingar breyta náttúrulegri gerð plantna varanlega og þessvegna eru hugsanlegur skaði vegna mengunnar gríðarlegur.

Náttúrulegar erfðabreytingar breyta einnig gerða plantnanna varanlega. Ber þá  að skilja það sem svo að skaði vegna mengunar náttúrulegra plantna sé gríðarlegur?

[Jakobína Ingunn Ólafsdóttir, 16.6.2009 kl. 16:10]

Arnar munirinn á manngerðum erfðabreytingum og náttúrulegum erfðabreytingum er eins og munurinn á felli byl og golu. Erfðabreytingar í náttúrunni eru tilviljunarkenndar og hægfara. Manngerðar erfðabreytingar eru markvissar og byltingakenndar.

Svo finnst mér þessi náttúrurök svolítið vafasöm. Viltu t.d. meina að vegna þess að það var eldgos í Vestmanneyjum og hús brunnu þar af "náttúrlegum ástæðum" að þá sé réttlætan legt að kveikja í húsunum þar hvenær sem er?

[Ragnar (IP-tala skráð) 17.6.2009 kl. 17:35]

Munurinn á náttúrulegum og manngerðum erfðabreytingum er einmitt sú að náttúrulega eru tilviljunarkenndar og þar sem um er að ræða flutning mjög mikils erfðaefnis á algerlega tilviljanakenndan hátt, mörg hundruð gen og fleiri tugir þúsunda niturbasa og ómögulegt að segja hvað á eftir að gerast.

Manngerðar erfðabreytingar snúast um innlimun eða breytingu á t.d. einu stöku geni. Þær eru markvissar og það er hægt að spá fyrir um hvað á eftir að gerast.

Ég skil ekki hvað í ósköpunum þú meinar þegar þú segir að manngerðar erfðabreytingar séu byltingarkenndar.

Manngerðar erfðabreytingar gætu engan veginn haft jafn mikil áhrif eins og t.d. útlit hunda. Berðu saman chihauha hund og Sankte bernharðs hunds, munurinn milli þessa afbrigða (þetta er sama tegundin, Canis lupus familiaris) er eingöngu vegna náttúrulega erfðabreytinga þó reyndar hafi maðurinn komið við sögu með því að velja afkvæmi og stjórnað sjálfri pöruninni. Erfðatækni mannsins af því tagi sem við erum að tala um með nútíma erfðatækni er langt frá því að geta framkvæmt slíkar erfðabreytingar eins og með hundaafbrigðin.

Eða berðu saman paprikuávexti og chiliávexti. Náttúrulegar erfðabreytingar.

Nútíma bananar versus. villibananar. Náttúrulegar erfðabreytingar.

[Arnar Pálsson, 18.6.2009 kl. 17:19]

Jakobína

Í náttúrunni hafa orðið margskonar erfðabreytingar, stökkbreytingar í öllum regnbogans litum (ef svo má að orðið komast). Fjöldi stökkbreytinga sem orðið hefur í náttúrunni skiptir örugglega trilljónum. Engin þeirra hefur leitt til þess að "skrímsli" hafi orðið til. Ef við breytum 50 byggplöntum markvisst, þá eru jafn miklar líkur á að þær verði að skrímslum og hver þessara náttúrulegu stökkbrigða.

Þú segir að það verði eldur (skrímsli) en ég segi, í trausti þekkingar minnar á erfðafræði og þróun lífvera að líkurnar á eldi (skrímsli) eru mjög, mjög, mjög litlar. Þú mátt alveg taka Lloyd Chrismas á þetta og segja, "so you are telling me there is a chance", en þá verður þú líka að beita þessari röksemd á allt annað í heiminum. Líkurnar á að malbiksögnin sem skaust undan fót þínum þegar þú gekkst í vinnuna á morgun, lendi í lunganu á snigli, sem eitri hann þannig að þrösturinn sem éti hann deyji, og eitri þannig fyrir kettinum sem sleikti sár gamla mannsins, sem verður nú þunglyndur og vansæll, eru mjög, mjög, mjög litlar. Það er ekki nægileg rök fyrir því að þú farir ekki úr húsi eða hættir að lifa lífinu.

Athugasemd þín um náttúrulega fyrirbærið veltur á því að "eldur" (skrímsli) hljótist af. Ég segi þér í krafti sérþekkingar minnar að líkurnar á slíku eru hverfandi.

Í þriðja skiptið, hvernig metur þú framlag fagaðilla við mat á áhættu?