Fordómar og niðurlæging kynjaðar orðræðugreiningar

Á bloggsíðu Egils Helgasonar heldur Hrafnhildur Ragnarsdóttir formaður Kvennahreyfingar Samfylkingarinnar því fram að Rósa Erlingsdóttir sem einnig situr í Kvennahreyfingu Samfylkingarinnar sé að skrifa fræðigrein um pólitík og að greina orðræðu í kosningabaráttu Ólafs Ragnars Grímssonar í grein sem birtist á visir.is undir fyrirsögninni Orð forsetans um „skrautdúkku“.

Grein Rósu Erlingsdóttur er uppfull af fordómum og niðurlæging fyrir kynjaða orðræðugreiningu ef það er sú staða sem á að gefa þessari grein. Ég vil fyrst nefna að þótt að orðið skrautdúkka sé stelpulegt orð þá geta karlar verið skrautdúkkur ekki síður en konur. Vissulega geta hugtök verið karlæg eða kvenlæg en það þýðir ekki að merkingin verði eingöngu yfirfærð á annað kynið. Orðið klappstýra er líka kvænlægt hugtak sem hefur verið notað í gildishlöðnum tilgangi um forsetaframbjóðanda en Rósa sér ekki ástæðu til þess að rýna í áhrif þess.

Lítið fer fyrir eiginlegri orðræðugreiningu í greininni og ekki sýnt fram á réttmæti ályktanna sem í henni eru dregnar með rökum eða gögnum. Fullyrðingin „Hér dylst engum að átt er við Þóru Arnórsdóttur sem samkvæmt skoðanakönnunum er helsti áskorandi Ólafs Ragnars“ virðist vera helsta niðurstaða greinarinnar. Orðalag að þessu tagi þykir almennt ekki vera til sóma í fræðaheiminum en hvað það er sem engum dylst er að öllum jöfnu ekki aðgegnilegt fræðimönnum.

Rósa leitar í búðir Styrmis Gunnarssonar þegar hún velur að draga upp mynd af þjóðinni sem er stjórnmálamönnum og fjölmiðlum hugleikinn. En það er þjóð sem klofinn er í herðar niður. Þessi lýsing á íslensku þjóðinni tilheyrir orðræðu auðræðis og valdhafa sem fara fram með tvíhyggjuna að vopni þegar mikið liggur á að hræða þjóðina til fylgis við málefni. Blæbrigðum mannlegs skilnings er fórnað á altari einhæfninnar. Vissulega eru til málefni sem hafa valdið deilum og ófriði en yfirleitt er þetta ekki svart/hvítt heldur hafa málefnin á sér margar hliðar s.s. félagslegar, lögfræðilegar, efnahagslegar og síðast en ekki síst margþætta hagsmuni. Ófriðurinn stafar þó fyrst og fremst af því að sífellt er gegnið á rétt þjóðar og einstaklinga fyrir sérhagsmuni valdhafa og auðræðis.

Rósa segir um Vigdísi Finnbogadóttur og EES-samninginn: „Í dag nýtur samningurinn og nauðsyn aðildar Íslands að EES almenns samþykkis. Ekki heyrast lengur þær raddir að Vigdís hafi gert mistök með undirritun sinni“. Embættisafglöp Vigdísar Finnbogadóttur eru tabú á Íslandi. Vigdís fylgdi valdhöfum af þægð og sneri baki við þjóðinni en Rósa víkur að þessu þegar hún segir: „hart var tekist á um samþykki EES samningsins árið 1993. Þá var þrýstingur gríðarlegur á Vigdísi Finnbogadóttur að skrifa ekki undir lög um samninginn sem heimilaði afsal á fullveldi þjóðarinnar“.

EES-samningurinn er frumforsenda hrunsins og það voru að mínu mati alvarleg stjórnarfarsmistök að bera samninginn ekki undir þjóðina. Í ofangreindum málflutningi Rósu má einnig lesa að friður geti skapast um það að stjórnvöld fari fram með ofbeldi gagnvart þjóðinni. Það að „ekki heyrist lengur þær raddir“ lítur hún á staðfestingu um almenna ánægju en spyr ekki hvort það stafi af þöggun. Frjálst flæði fjármagns er baráttumál auðræðisins sem ræður fjölmiðlum í landinu. Þöggunin um hlut EES-samningsins í hruni efnahagskerfisins er gott dæmi um þá skoðanakúgun sem ástunduð er af fjölmiðlum og stjórnmálamönnum.

Rósa lætur sig ekki muna um að taka forræði yfir því sem „ljóst er“ þegar hún segir „Ljóst er að töluvert hefur áunnist í jafnréttismálum þau rúmu 30 ár sem liðin eru frá kjöri Vigdísar Finnbogadóttur“. Ég veit ekki á hvern hátt þessi setning varpar einhverju ljósi á kynjaða orðræðu forsetans. Í þessari setningu speglast þó sú snobbaða sýn að ef einhverjar konur komist á toppinn þá hlýtur öllum konum að líða betur jafnvel þótt dritað sé yfir þær á vinnustöðum, lífsviðurværi þeirra og frelsi ógnað með láglaunastefnu kvennastétta og að þeim sé almennt haldið í skefjum í þjóðmálaumræðunni.

Vissulega óska ég eftir því að fá sterka konu í forsetaembættið. Ég vil sjá konu í embættinu sem að heilindum berst fyrir mannréttindum, kvenfrelsi og lýðræði. Ég vil ekki sjá konu í embætti forseta Íslands sem er teflt fram af körlum sem hyggja á að nýta sér kynjaða vitund kvenna til þess að koma annarri konu í forsetaembættið sem hlýðir kalli valdhafanna.

Jakobína Ingunn Ólafsdóttir, stjórnsýslufræðingur

Grein Rósu Erlingsdóttur: http://visir.is/ord-forsetans-um--skrautdukku-/article/2012705269995

„Svona sending er ný reynsla“

Athugasemdir

[Ásthildur Cesil Þórðardóttir, 27.5.2012 kl. 21:22]

Takk fyrir góða grein, mikið er ég innilega sammála þér.

[Guðmundur Brynjólfsson (IP-tala skráð) 27.5.2012 kl. 22:47]

Góð greining og afhjúpandi.

[Benedikta E, 27.5.2012 kl. 23:32]

Góð grein hjá þér Jakobína - er ekki í lagi að ég deili henni á fésið - Jú er það ekki bara í lagi. :)

[Jakobína Ingunn Ólafsdóttir, 27.5.2012 kl. 23:59]

það er í góðu lani

[Jakobína Ingunn Ólafsdóttir, 28.5.2012 kl. 00:00]

Sorry: það er í góðu lagi

[Rósa Halldórsdóttir (IP-tala skráð) 28.5.2012 kl. 10:19]

Frábær grein og greining hjá þér Jakobína. Hafðu þúsund þakkir fyrir.