Árið 2016: 400 milljarðar + Icesave

Eftirfarandi útskýring á barnaláni Ríkisstjórnar Gunnars Thoroddsens er að finna á Wikipedia:  

Barnalánið svokallaða var hluti af efnahagsráðstöfunum sem ríkisstjórn Gunnars Thoroddsens greip til í efnahagsþrengingum snemma á 9. áratugnum. Barnalánið var kúlulán sem ríkisstjórnin tók hjá Hambros-bankanum í London uppá 35 milljónir punda. Lánið sem bar 13% vexti hafði gjalddaga árið 2016 og fékk því nafngiftina „Barnalánið", því það myndu verða börn þeirra sem tóku lánið sem loksins greiddu það.

Ég skellti þessu inn í Excel og gaf mér að pundið væri 200 krónur, og að lánið hefði verið tekið 1982 (kemur ekki fram nákvæmlega hvenær það er tekið) og vextir 13%.

Niðurstaða mín er að umrætt lán er rúmlega 400 milljarðar árið 2016. Þá fellur allt lánið í gjalddaga.

Ef lánið hefði verið á gjalddaga árið 2000 hefði það staðið í 56 milljörðum. Lánið hækkar með stjarnfræðilegum hraða síðustu árin. Þetta er það sem kallað er compounding effect á útlensku.

Með því að skrifa undir Icesave eins og samfylkinguna og Steingrím dreymir um er ríkisstjórnin að ábyrgjast lán sem stendur í 1.000 milljörðum árið 2016. Á sama ári falla svo þessir 400 milljarðar í gjalddaga.

Já feðurnir/mæðurnar eiga það til að vera ábyrgðarlaus. Afætur á börnum sínum myndi ég kalla þetta.

Athugasemdir

[Ólafur Eiríksson, 13.7.2009 kl. 01:33]

Sæl Jakobína.

Ég held að ég muni það rétt að vextir hafi verið greiddir árlega af þessu láni. Því sé það höfuðstóllinn sem verður til greiðslu 2016 sem eru þá væntanlega 35milljónir punda.

[Guðmundur Ásgeirsson, 13.7.2009 kl. 01:39]

Merkilegt, þetta er hluti af hagsögunni sem ég þekkti ekki fyrr en núna, en 13% vextir eru algjört okur fyrir milliríkjalán, mönnum fannst 6,7% t.d. mjög hátt í IceSave viðræðunum. En er ekki búið að greiða þetta lán upp fyrir löngu? Sjálfstæðismenn voru a.m.k. duglegir að halda því fram undir lok valdatíma síns að meðal þeirra helstu afreka hefði verið að greiða upp erlendar skuldir ríkissjóðs.

Eftir á að hyggja virðist það reyndar hafa verið bókhaldsbrella því við einkavæðinguna færðust skuldirnar einfaldlega yfir á bankana þar sem þær margfölduðust á á undraskömmum tíma, áður en þær féllu svo aftur í fangið á ríkinu. Sjallarnir hefðu sennilega bara átt að fylga með í kaupunum sem bankastjórar, þá hefði þetta kannski ekki endað svona... framkvæmdastjórinn þeirra fékk reyndar sæti í bankaráði Landsbankans en það virðist ekki hafa dugað til að afstýra stórslysi.

En talandi um skondin viðurnefni á erlendum skuldum, þá er ég búinn að finna ágætt nafn á IceSave, það er: "Stórasta myntkörfulán í heimi".

[Jakobína Ingunn Ólafsdóttir, 13.7.2009 kl. 01:42]

Það segir á Wikipedia að þetta sé kúlulán. Ef vextirnir eru greiddir árlega er þetta ekki kúlulán.

Mínir útreikningar miðast bara við forsendurnar sem gefnar eru upp á wikipedia.

Annars er merkilegt hvernig því var haldið frám síðustu ár að ríkissjóður væri skuldlaus.

Ríkissjóður skuldaði hundruð milljarða vegna endurfjárfestingu í ríkisskuldabréfum vegna jöklabréfa og svo þetta svo kallaða barnalán.

Það er í raun ótrúlegt hvað stjórnmálamenn eru lygnir

[Sveinn hinn Ungi (IP-tala skráð) 13.7.2009 kl. 01:49]

Þarna á Wikipedia er vísað í Morgunblaðið sem heimild fyrir þessum lánum og ákveðnar dagsetningar nefndar. Ég hafði fyrir því að leita í þessum tilteknu blöðum og það er sannarlega ekkert um þetta lán í þessum blöðum.

Ég tel alveg víst að einhver hafi skáldað þetta á Wikipedia, enda virkar Wikipedia eins og bloggið, hægt er að setja hvað sem er þarna inn. Ekki er hægt að treysta á þetta sem sannleik.

[Ólafur Eiríksson, 13.7.2009 kl. 01:53]

Ég gúgglaði svolítið og fann tilvísun í þessa þingræðu. Undir lok hennar kemur þetta mál til umræðu.

" [V]andinn sem við er að etja er nefnilega sá að við erum alltaf að borga niður lánið hans hv. þm. Ragnars Arnalds. Á hverju einasta ári þarf íslenska þjóðin að greiða niður lán sem tekið var í tíð Ragnars Arnalds og átti að borga stofninn eftir 20--30 ár. Ég man ekki hvenær það var, ég held að það sé 2020 sem á að greiða lánið endanlega, enda hafa menn kallað þetta barnalánið hans Ragnars því að hann vissi það og fleiri sem þá voru í ríkisstjórn, líka hv. frammíkallandi, að þeir mundu ekki borga þetta heldur börnin þeirra og kannski helst barnabörnin. (Gripið fram í.) En við höfum verið að borga af þessu vextina á hverju ári þó að stofninn borgist ekki þá. Og hverjir haldið þið að vextirnir séu? Haldið þið að þeir sé 5% eins og núna í dag? (Gripið fram í: 10%.) Þeir eru yfir 10%. Ætli það séu ekki 13% eða 14% vextir af þessum lánum sem að vísu þótti hagstætt þá þegar það var tekið á sínum tíma. Ég þakka hv. frammíkallanda að minna á þetta því að ég hefði sjálfur gleymt því ef hann hefði ekki verið svo elskulegur að minnast á þetta atriði sem vel passaði í mína ræðu þegar ég var að kenna hv. þm."

[Ólafur Eiríksson, 13.7.2009 kl. 02:09]

Það sem er fróðlegt við þessa ræðu er að þarna fyrir 12 árum eru menn að kveinka sér undan því að borga 13% vexti af 35 milljónum punda, eða 4,55 milljónir punda árlega.

Þetta bendir til þess að árið '97 hafi enn verið eftir vottur af heilbrigðri hugsun í ráðamönnum sem þóttu erlendar skuldir vondar og erfiðar viðfangs. Þessi viska fór fyrir lítið síðustu árin sem kunnugt er. 

[Jakobína Ingunn Ólafsdóttir, 13.7.2009 kl. 02:10]

Ég hef engu við málið að bæta annað en að þessi færsla er svona á wikipedia. Það væri þó gott að fá áreiðanlegar heimildir um stöðu þessa láns.

[Jakobína Ingunn Ólafsdóttir, 13.7.2009 kl. 02:11]

Já Ólafur það er alltaf vont að vera að borga skuldir og ekki síst annarra manna skuldir, t.d. skuldir Björgólfs Thors og skuldir mæðra/feðra.

[Sveinn hinn Ungi (IP-tala skráð) 13.7.2009 kl. 02:14]

Miðað við þingræðuna þá eru vextirnir greiddir jafn óðum. Skuldin ætti því að standa í 7 milljörðum (35 miljónum punda).

Líklega er fyrir löngu búið að endurfjármagna þetta lán.

[Ólafur Eiríksson, 13.7.2009 kl. 02:31]

Ég held að þetta sé ekki áhyggjuefni í samhengi allra hluta hér. Fyrst að vextirnir voru greiddir jafnóðum. Jafnvel búið að endurfjármagna þetta eða borga það upp. Það væri samt fróðlegt að vita það.

Jakobína - já þetta með erlendu skuldirnar. Allt í einu núna - eftir hrunið - þá uppgötva menn að erlendar brúttóskuldir upp á 240% af VLF ; sem þýðir um þriðjungur útflutningstekna fer í vexti. Eru á jaðri hins mögulega!

Þetta er merkileg uppgötvun því að það eru mörg ár síðan skuldir hagkerfisins fuku upp fyrir þetta viðmið og enduðu í 1000% eða hver veit hvað.  Það sem ruglaði máli voru náttúrulega eignir bankanna erlendis og tekjur þeirra. Semsé, tekjur bankanna erlendis áttu að redda dæminu, redda nægum gjaldeyri fyrir allt heila klabbið. Annað kemur ekki til greina því að útflutningur okkar á vörum og þjónustu dugði ekki hætishót upp í vexti og afborganir af þessar summu. Ekki upp í brot af henni reyndar.

Ef ég man rétt þá voru "erlendar" skuldir einstaklinga og fyrirtækja innanlands við bankana tæpir 3000 milljarðar einar og sér, og þetta var á langtum hærra krónugengi en í dag.  Seðlabankinn reiknaði síðan þessar skuldir sem "eignir í erlendri mynt" hjá bönkunum!

Hvaðan áttu íslenskir einstaklingar og fyrirtæki að fá gjaldeyrinn til að borga þetta? Þvílíkt og annað eins rugl. 

-það er þetta sem ég vísa til þegar ég segi að árið '97 hafi þeir verið betur vakandi. 

Kv.

[Jakobína Ingunn Ólafsdóttir, 13.7.2009 kl. 02:56]

Gunnar Tómasson hagfræðingur hefur bent á gríðarleg aukning í erlendum vaxtagreiðslum þjóðarbúsins hafi verið tortryggileg.

Ég vísað til skrifa hans í grein en hann segir eftir farandi um skrif hans sem ég vísaði í:

This refers to an recent article of mine in the Icelandic media in which I noted that according to Central Bank of Iceland statistics, the ratio of gross external interest payments shown in the BOP to GDP rose from about 1/25th in 2004 to about 1/3rd in 2008. 

On a net basis, allowing also for recorded external interest receipts, the increase was from some 3% of GDP in 2004 to about 19% in 2008.

A possible explanation of this might have to do with money laundering – I noted an example thereof whereby black money deposited in a P.O. Box bank on some Pacific island might be re-deposited in a respectable European bank which in turn would lend the money to an Icelandic institution at a high rate of interest for relending in the Icelandic financial market where the Central Bank's policy rate of 18% makes it possible for all parties to the transaction - except the Icelandic borrowers - to make king size profits.

(áherlsurnar eru mínar)

Sem sagt glæpamennirnir græddu á íslenskum skuldurum (king size) og nú eiga íslenskir skuldarar að taka á sig sökina fyrir þessa glæpastarfsemi (Icesave).

[Hjörtur J. Guðmundsson, 13.7.2009 kl. 07:47]

Talandi um Wikipediu, þar segir um kúlulán:

Kúlulán (e. bullet loan) eða eingreiðslulán eru yfirleitt langtímalán þar sem engin afborgun á sér stað fyrr en við lok lánstímans. Vextir eru annað hvort greiddir reglulega, t.d. einu sinni á ári, eða endurlánaðir og bætast þá við höfuðstól lánsins. Slík lán eru gjarnan kölluð blöðrulán vegna þess hvernig þau „blása út“.

[Magnús Birgisson (IP-tala skráð) 13.7.2009 kl. 09:50]

Sæl öll

Af ákveðnum ástæðum kannast ég gjörla við færslurnar á Wikipedia sem fjalla um kúlulán annarsvegar og Barnalánið hinsvegar....sjá hér.

Ég ætla aðeins að blanda mér í umræðuna hér.

Varðandi færslu Jakobínu frá 1:42. Lán geta verið kúlulán hvort sem vextir eru greiddir árlega eða í einni greiðslu í lok lánstímans. Hjörtur bendir réttilega á þetta í færslu kl. 7:47. Mér hefur fundist það vanta inní umræðuna um Icesave að það sé upplýst hvaða aðferð er notuð við reikning vaxta....bætast þeir við höfuðstól eða ekki? Greiðum við vaxtavexti eða ekki? Ég hef ekki nennt því sjálfur að lesa lánasamninginn til þess að átta mig á þessu. Kannski einhver annar getur upplýst okkur....

Varðandi færslu Sveins hins unga (og svefnlausa?) frá því kl. 1.49. Að sönnu er minnst á Barnalánið í báðum þessum tölublöðum Moggans. Fyrri heimildafærslan vísar í grein Gísla Sigurbjarnarsonar sem ber heitið ,,Óleyst verkefni" og birtist á bls. 21. Seinni færslan vísar til greinar á blaðsíðu B8 í viðskiptakálfi blaðsins sem ber heitið ,,Barnalán í Bandaríkjunum".

Að sönnu er hvorug heimildin ,,góð" í þeim skilningi að ekki er um frumheimildir að ræða. Enda myndu ,,frumheimildir" um lán sem kallað væri ,,Barnalánið" vera af skornum skammti. Ég lagði það þó á mig að lesa í gegnum fjárlög og lánsfjárlög frá þessum tíma án þess að finna neitt sem nýst gæti sem heimild.

Wikipedia er hvorki betri né verri en aðrar alfræðibækur að því leiti að menn þurfa alltaf að leggja eigið mat á gæði þeirra upplýsinga sem þar koma fram. Wikipedia er þó betri en aðrar sambærilegar að þar geta þeir sem vita betur alltaf lagt hönd á plóginn og leiðrétt og bætt. Þeir sem nota Wikipedia sem heimild gerðu vel að skoða einnig færslusögu viðkomandi greinar svo og umræður sem með greininni fylgja. Þar eru oft viðbótarupplýsingar sem nýtast við að meta gæði viðkomandi greinar. Vitið þið um aðrar alfræðibækur sem bjóða betur ?

Að lokum....báðar greinarnar, þ.e. kúlulánagreinin og Barnalánsgreinin voru skrifaðar eiginlega akkúrat einu ári fyrir hrun og einu og hálfu ári fyrir núverandi Icesave lánaumræðu. Það ERU til spámenn í eigin föðurlandi...  

[Ómar Bjarki Kristjánsson, 13.7.2009 kl. 11:47]

Sögðu ekki Sjálfstæðismenn sumir fyrir hrun að ríkissjóður væri skuld eða nánast skuldlaus.

Með wikipediugreinina - ekkert á henni byggjandi.  Hvorki fugl né fiskur.

Var þetta lán ekki eitthvað í sambandi við kröflu.  Mig rámar svona í þetta Barnalánstal og minnir að þaðhafi verið dáldill munur á hvernig td. Sjallar og Allaballar litu á silfrið.

Annars væri einfaldast að spurja Ragnar Arnalds.  Það er nú maður í kommentakerfinu honum mjög handgenginn og spjallar eflaust oft við hann.

[Sveinn hinn Ungi (IP-tala skráð) 13.7.2009 kl. 13:54]

Já, það viðurkennist, mér yfirsást þetta.

En þetta er sú ómerkilegasta heimild sem ég hef nokkru sinni séð. Aðeins ein setning í grein sem fjallar um heilbrigðismál: "Barnalánið hjá Hambrosbank á að endurgreiða á öðrum tug næstu aldar." Í hinni greininni er þetta einnig nefnt í framhjáhlaupi.

Ljóst er að hér er ekki um stórmál að ræða, vegna þess að vextirnir hafa verið greiddir jafn óðum, miðað við þingræðuna.

[Jakobína Ingunn Ólafsdóttir, 13.7.2009 kl. 14:06]

Ekki ætla ég að leggja mat á gæði heimilda en vil þó skjóta því að þingræður eru oft misvísandi. Myndi ætla að hvorugt sé vel marktækt.

[Ólafur Eiríksson, 13.7.2009 kl. 21:30]

Það er rétt að þingræður geta verið hið mesta blaður, en ég treysti því að Friðrik Sófusson þáverandi fjármálaráðherra hafi vitað hvaða erlend lán hann var að greiða á þessum tíma.

Annars þakka ég Magnúsi Birgissyni hér ofar fyrir framlag hans til wikipedia - ég hef alltaf dáðst að því fólki sem leggur á sig að skrifa þar greinar sem er frábært framtak. Þessi þingræða mætti e.t.v fljóta með sem heimild þannig að fólk fái ekki fyrir hjartað þegar greinin er lesin.

Kv.

[Sveinn hinn Ungi (IP-tala skráð) 14.7.2009 kl. 00:04]

Það er ljóst að fólk er að misskilja þennan texta á Wikipedia um barnalánið. Jakobína er t.d. að fá það út að þetta lán standi í 400 milljörðum. Sá misskilningur virðist ekki vera Magnúsi á móti skapi.

Það getur varla verið heiðarlegur tilgangur í að halda á lofti svona "upplýsingum", þegar ljóst er að þetta er mjög villandi. Lánið stendur líklega í 7 milljörðum eða enn líklegra er að búið sé að greiða það upp með hagstæðara láni.

[Jakobína Ingunn Ólafsdóttir, 14.7.2009 kl. 01:37]

Sveinn það er ekki rétt að ég misskilji textann á Wikipedia. Ég skil hann eins og hann er skrifaður og útreikningar mínir byggjast á þeim forsendum sem þar eru gefnar.

Hins vegar má vel vera að það vanti forsendur í þær upplýsingar sem eru á Wikipedia og það skekki reikningsdæmið.

Yfirvöld hafa alla burði til þess að upplýsa um alla þætti þessa láns. Ef þau gera það ekki er mér fullleyfilegt að ganga út frá þeim forsendum sem ég hef.

[Magnús Birgisson (IP-tala skráð) 14.7.2009 kl. 09:51]

Takk Ólafur

Sveinn. Greinin er svona stuttaraleg vegna þess að hún byggir á þeim heimildum sem ég fann þegar ég skrifaði hana, þ.e. tveimur blaðagreinum sem fjölluðu um annað efni en minntust á barnalánið í framhjáhlaupi. Í Wikipedia greininni eru því eiginlega ekkert nema nokkrar ,,staðreyndir" um lánið, t.d. lánstími, upphæð, kjör osfrv auk þeirrar staðreyndar að lánið var kallað ,,Barnalánið" í almennri umræðu. 

Ég hvatti ykkur til að lesa umræðurnar með greininni í fyrri pósti. Þar koma fram ,,soft" upplýsingar, þ.e. eitthvað sem ég tel mig vita en get ekki staðfest með heimildum. Þ.m.t. að líklega hafi lánið verið greitt upp í fjármálaráðherratíð Friðriks Sophussonar.  

Hjálpsamur Wikipedia notandi dregur þar fram þingræðuna sem hefur verið vísað til hér og skeytir inn í spjallið á Wikipediu.

Ég efast ekkert um að útreikningar Jakobínu séu réttir að og að lánið myndi standa í u.þ.b. 400 milljónum punda í dag ef það hefði ekki verið greitt upp sem getur verið eða ekki....ég hef engar ábyggilegar upplýsingar um það og þannig einfaldlega stendur málið þangað til einhver kemur með frekari upplýsingar. Þetta er einmitt bjútíið við Wikipedia........

En hvort talnameðferð Jakobínu sé mér á móti skapi eða ekki skiptir einfaldlega ekki máli. Ég er ekki ritskoðari Internetsins og ég ráðlegg þér að reyna ekki að fylla það hlutverk. Þér endist ekki ævin þó ungur sé....

[Ólafur Eiríksson, 14.7.2009 kl. 17:45]

Vísir.is er með frétt um þetta lán í dag. Vextir hafa verið greiddir jafnóðum og eru 14,5%, reiknað er með að lánið sé um 7.1 milljarður til greiðslu 2016.

kv.