Lausar hugsanir: heilinn mótast af reynslu

Ég var að fá rit í tölvupósti sem gefið er út af fræðimönnum sem styðjast við kenningar Kellys og eru kallaðar "personal construct psychology". Í ritinu er grein eftir Fay Francella undir yfirskriftinni "Loose thoughts: the brain is shaped by experience".

Í pistlinum fjallar hún um grein í "The  Psychologist" sem segir frá því að líffræðilegar rannsóknir hafa sýnt að heilasellur geti endurnýjað sig og þýðingu þess fyrir þá sem orðið hafa fyrir skaða.  

Það var yfirskrift greinarinnar sem vakti áhuga minn, þ.e. að heilinn mótist af reynslu.

Áhrif reynslu á það hvernig við tökum á móti og vinnum úr nýjum upplýsingum eru mjög áhugaverð. Reynsa er ekki bara persónuleg heldur einnig félagsleg og því eru áhrif einstaklinga á það hvað tekur bólfestu í reynsluforða þeirra takmörkuð og einnig er úrvinnsla úr nýrri reynslu háð eldri reynslu.

Einstaklingar draga á þennan máta dám af sínum félagslega veruleika og menningarkima. Innan valdakerfisins á Íslandi hefur mótast menning og félagsleg formgerð sem setti samfélagið á hausinn. Valdakerfið stendur saman af einstaklingum sem hafa hagsmuni af því að viðhalda því og stöðu sinni innan þess. Sjálfsbjargarviðleitnin sækir vopn sín í lærdóm sem fengin er með reynslu úr valdakerfinu. Vopnin eru hollusta við æðra vald, leynd og blekkingar.

Greining einstaklinga í flokka innan valdakerfisins hefur mun minni þýðingu en staða þeirra í sjálfu heildarkerfinu. Lærdómur þeirra er í raun lærdómur sem hefur kennt þeim að í fyrsta sæti er að verja kerfið jafnvel þótt að þýði að fórna verði velferð almennings og samfélagsins til þess að ná því markmiði.

Engir fyrirvarar af hálfu AGS

Borgarafundur í kvöld

Bjargráð eða bjarnargreið spyrja Hagsmunasamtök heimilanna

í Iðnó í kvöld kl. átta.

Fundur fyrir alla Íslendinga sem hafa verðtryggð- eða gengistryggð íbúðarlán.

 

Rannsóknarnefnd Alþingis

Í desember síðastliðinn skrifaði ég grein um lög um rannsóknarnefnd Alþingis sem birt var í Morgunblaðinu. Vegna mikillar umræðu um frestun á birtingu rannsóknarskýrslunnar rifja ég þessi skrif upp hér.

Sturla Böðvarsson forseti alþingis sagði nýlega að rannsóknarnefnd yrði skipuð fyrir jól samkvæmt lögum „um rannsókn á aðdraganda og orsökum falls íslensku bankanna 2008 og tengdra atburða.“ Lögunum er ætlað að byggja upp traust rétt eins og strategíur ráðgjafa Bjarna Ármannssonar miðuðu að því að endurvekja traust á ríkisstjórn sem hefur stýrt þjóðarbúinu í þrot. Ætla má að kostnaður af þessum aðgerðum hlaupi á hundruðum milljóna en tölur um það hafa ekki verið birtar. Gjarnan hefur verið talað um að tilgangurinn með því að setja á fót þessa nefnd sé að fá sannleikann upp á borðið. Skömmu fyrir setningu laganna barst mér gagnrýni á væntanlegt fyrirkomulag rannsóknarinnar sem ég sendi þinginu. Ég fékk svar frá Sturlu Böðvarssyni og þar segir hann m.a.:

„Þessi yfirlýsing sem þú sendir mér er byggð á misskilningi og rangtúlkun... Ég hvet þig til þess að kynna þér efni frumvarpsins betur.“

Ég tók Sturlu á orðinu, las lögin og skrifaði síðan eftirfarandi hugleiðingar. Hlutverk dómskerfisins er ekki að leita sannleikans. Sérfræðiþekking lögfræðinga felst í því að máta atriði, atburði og athafnir inn í lagaramman en leitin að „sannleik” eða samhengi hlutanna hefur öðru fremur verið viðfangsefni fræðasamfélags á sviði félags- og mannvísinda. Rannsóknin þarf standast skoðun vísindanna ellegar mun hún verða skoðuð sem enn eitt áróðursbragð ríkisstjórnarinnar. Rannsóknarefndin á samkvæmt lögunum að skipast þannig:            

Hæstaréttardómari sem skal vera formaður nefndarinnar.           

Umboðsmaður Alþingis.           

Hagfræðingur, löggiltur endurskoðandi eða háskólamenntaður sérfræðingur, skipaður af forsætisnefnd Alþingis (sem Sturla Böðvarsson leiðir).

Í greinagerð með lögunum segir að „þeir sem eru fengnir til að stjórna rannsókninni eigi að vera sjálfstæðir og óháðir og búa yfir reynslu og þekkingu til að stýra þessari viðamiklu rannsókn“.

Þetta vekur spurningar um það hvort að þeir sem semja lögin trúi því að svona texti sé lesinn gagnrýnislaust. Hví eru ekki fengnir óháðir aðilar úr fræðasamfélaginu til þess að stýra rannsókninni? Í greinargerð með lögunum segir: Eins og aðrar mannlegar athafnir var starfsemi bankanna [ekki minnst á ríkisstjórn og embætti] reist á ákveðnum gildum eða siðferði sem hægt er að greina með kenningum og aðferðum hug- og mannvísinda...og miðað er við að framkvæmd þessarar rannsóknar verði í höndum sérstaks vinnuhóps hugvísindamanna,... Hópurinn gæti þá m.a. skoðað hvort íslenskt fjármálalíf hafi einhverja sérstöðu í þessu tilliti í samanburði við nágrannalöndin, svo sem varðandi hugmyndir um siðareglur og önnur siðferðileg viðmið í viðskiptum og samfélagslega ábyrgð.

Þrátt fyrir að ofangreindur texti taki fyrir grundvallaratriði rannsóknarinnar hugnast Alþingi ekki að setja sérfræðinga á þessu sviði yfir rannsóknina heldur velur til þess aðila sem hafa litla innsýn í hugtök eins og siðferði og ríkjandi gildi. Um þennan þátt rannsóknarinnar er heldur ekki kveðið skýrt á um í lögunum. Um störf sérfræðinga segir: „Ráðgert er að þessi hópur hafi aðgang að þeim upplýsingum sem nefndin aflar og þýðingu hafa fyrir þennan þátt rannsóknarinnar, ... og fulltrúi hans geti í samráði við formann nefndarinnar tekið þátt í skýrslutökum, ...“ Samkvæmt þessu á nefndin (skósveinar ríkisvaldsins) að hafa alvald en sérfræðingar að skoða það sem þeim er skammtað af nefndinni. 

Nefndinni er í lögunum veitt undanþága frá lögum sem kveða á um að störf skulu auglýst opinberlega. Nefndin getur því handvalið einstaklinga henni þóknanlega til starfanna. Sérstaklega er tiltekið að rannsókninni ljúki við setningu neyðarlaganna. Hvað með neyðarlögin og þátt þeirra í þeirri hyldýpislægð sem þjóðin er lent í? Hvað með umdeildar ákvarðanir eftir setningu neyðarlaganna og tengda atburði? Hvað með meint innherjaviðskipti og önnur misferli valdhafa? Nær rannsóknin yfir brask ráðamanna með hlutabréf og annað og háar skuldsetningar í tengslum við þess háttar viðskipti?Tengsl valdhafanna við fjármálaöflin hafa verið brennidepli umræðunnar og gert þessa aðila tortryggilega. Lögin beina ekki athygli rannsakenda sérstaklega að þessari samfléttun hagsmuna sem leitt hefur til ótrúlegrar spillingar.

Alþingi hefur forræði yfir rannsókninni en það er alkunn staðreynd að meirihluti þingmanna eru strengjabrúður valdhafanna vegna flokkshagsmuna. Ríkisvaldið og fjármálaöflin liggja nú undir ámæli þjóðarinnar um spillingu. Viðbrögð ríkisvaldsins er að setja af stað rannsókn sem er byggð upp með þeim hætti að draga má í efa að það sé gert af heilindum. Niðurstöðurnar verða ótrúverðugar og grunsamlegar en munu kosta almenna skattborgara drjúgan skilding.

Hvers vegna þorir ríkisstjórnin ekki að kveða til óháða og samfélagsgagnrýna aðila innan þekkingarsamfélagsins til þess að stýra þessari rannsókn? Þessi rannsókn mun ekki endurreisa traust þjóðarinnar. Ríkisstjórnin vanmetur þjóðina. Þjóðin er ekki tilbúin að kyngja meiri áróðri og vafasömum málatilbúnaði.

Brunaútsala á fyrirvörum Alþingis

Hráskinnaleikur stjórnmálanna

það virðist vinsælt að fresta skýrslum og svíkja kosningaloforð þessa daganna. Ég fékk þetta bréf sent í tölvupósti:

Miðað við hvað ég er að heyra um skýrslu rannsóknarnefndar Alþingis er það hneyksli að henni sé frestað fram í febrúar.

Skýrslan er víst mjög svört og bakland hrunsins er mun verra en menn hafað þorað að ímynda sér.

Stjórnmálamenn koma þar töluvert við sögu og þar á meðal margir sem eru núverandi þingmenn.

Það sem er hneyksli er að ríkisstjórnin hefur fengið einhverskonar forskoðun eða útdrátt úr skýrslunni nú þegar.

Hvar stendur sjálfstæði og trúverðugleiki þessarar rannsóknarnefndar þegar svo er? Það er nú strax búið að grafa undan trúverðugleika skýrslunnar með þessari frestun.

Ástæðan sem verður væntanlega gefin fyrir frestun birtingu er að leyfa fólki að eiga friðsæla hátíð. Raunverulega ástæðan er að koma á höggi á pólitíska andstæðinga svo stuttu fyrir sveitarstjórnarkosningarar að viðkomandi flokkar eiga sér ekki viðreisnarvon. Enn og aftur er verið að nota harmleik hrunsins í pólitíska refskák. VG og Samfylkingin verða fyrir ævarandi skömm ef þau láta sér þetta eftir.

Þið sem eruð með tengsl inn í VG og xS komið þeim skilaboðum á framfæri að þetta sé algjörlega óþolandi íhlutun í upplýsingu mála.

Við eigum að fá skýrsluna strax upp á borðið og útkljá innihald hennar í samfélaginu án truflana frá valdasjúkum stjórnmálamönnum.

Sjálfstæðisflokkurinn þykist hafa tekið til hjá sér en það var kattarþvottur í besta falli. Afneitun kjarna stuðningsmanna flokksins er algjör.

Því fyrr sem sannleikurinn er leiddur í ljós því betra.

Seta spilltra þingmanna hefur hugsanlega nú þegar valdið ómældum skaða fyrir þjóðina.

Með því að fresta skýrslunni eru núverandi stjórnvöld að skemma fyrir trúverðugleika hennar. Hvað fleira hefur verið haft áhrif á? Hefur eitthvað af núverandi valdagengi verið fjarlægt úr skýrslunni? Eða á að gefa sér tíma til þess?

Svona spurningar koma upp um leið og stjórnvöld ílutast í framkvæmdina.

Menn bara meiga ekki leyfa sér þetta.

Ég segi, skýrsluna upp á borðið eins og til var boðað í upphafi.
Enginn stjórnmálamaður á að fá að skoða hana fyrirfram.

Þetta er gert fyrir þjóðina en ekki valdhafa hafið það í huga.

Öll íhlutun stjórnmálamanna í störf nefndarinnar er alvond, þeir grafa ekki bara undan skýrslunni, þeir grafa undan eigin trausti."

Það er kominn tími á alvöru mótmæli - ný skilti og nýjar kröfur ein krafan gæti verið að skýrslan verði birt þó ekki nema drög í nóvember

Birtingu skýrslu um Ísland frestað

Hefur ekki verið talað um að setja af óhæfa stjórnendur?

Merkilegt að verið sé að saxa niður velferðarkerfið til þess að styrkja Bónusfjölskylduna. Kaupþing er fjármagnað með fjármunum skuldara og skattgreiðenda eins og aðrir bankar.

Til þess að geta fjármagnað bankanna þarf ríkissjóður að skuldsetja sig og draga úr þjónustu við almenning til þess að borga skuldir Jóns Ásgeirs og Jóhannesar í Bónus.

Furðulegur veruleiki þetta.

Tugmilljarða afskriftir?