Byggja upp láglaunasvæði á Íslandi

Stýrivöxtum enn haldið uppi. Með því að halda uppi háum stýrivöxtum er verið að draga fjármuni úr atvinnulífinu til þess að styrkja bankanna.

Síðan á að koma tapinu áfram til launþega með launalækkunum. Það er búið að finna fínt orð yfir þetta. Stöðugleikasáttmáli heitir það.

Stöðugleikasáttmáli þýðir að launafólk á að taka launaskerðingu sem skilar sér til atvinnuveitenda sem síðan skila henni til fjármálakerfisins í formi vaxta.

Segið svo að AGS hugsi ekki vel um fjármálakerfið.

Sagt hefur verið:

Kerfið sem sjóðurinn setur á laggirnar kemur þjóðum sjálfkrafa á vonarvöl og gengur í stuttu máli út á að viðhalda okurvöxtum (oft til þess að verja gjaldmiðilinn), krefjast óraunhæfra endurgreiðslu lána (sem þvingar niðurskurð á félagslegri þjónustu og orsakar fjöldauppsagnir) og stuðla þannig að atvinnuleysi sem kollvarpar öllu hagkerfinu. Þessi vinnubrögð hafa verið endurtekinn í S-Ameríku, Afríku, Asíu og A-Evrópu—alltaf með sömu afleiðingum.

Vildi geta huggað þá

Hverri ákvarðanatöku virðist vera stefnt gegn almennri velferð á Íslandi. Í stjórnarráðinu og stjórnsýslunni eru teknar svo vondar ákvarðanir að þingmenn klökkna.

Menn á Alþingi eru slegnir vegna vondra ákvarðana og eru daprir. Ég hef miklar áhyggjur af vanlíðan þingmanna. Ég finn til vanmáttakenndar þegar mér verður ljóst hvað það er lítið sem ég get gert til þess að gleðja þingmenn.

Það er kannski nokkur huggun í því að þingmenn hafa alltaf haft burði  umfram aðra menn til að gleðja sjálfan sig.

Fjallað er nú í erlendum fjölmiðlum um spillingu í íslenskri stjórnsýslu

Á RUV segir: Þá segir Robert Wade að smæð Íslands bjóði upp á klíkuskap, valdatengsl og vinagreiða innan embættismannakerfisins, og hættan aukist þegar sömu stjórnmálaflokkar hafi verið við völd áratugum saman.

Pétur er harmi lostinn

Hættuleg þjóðinni

Það er svo sem ekkert auðvelt að skilja fólk eða átta sig á því hvað stjórnar hegðun þess. Það eru þó til rannsóknir og kenningar um hegðun manna í félagslegu samhengi. Kenningar sem segja að lærdómur og þekking mótist í félagi manna og sé háð menningu.

Gölluð þekking

Það hefur verið lögmætt frá því að bankarnir hrundu í haust að spyrja hvort lærdómur í samfélaginu hafi farið verulega út af sporinu og draga í efa að sú þekking sem grundvallað var á hafi verið gegnheil. Þekking er góð þekking ef hún felur í sér athafnir sem styðja velferð manna. Þekking sem leiðir af sér hrun er ekki góð þekking. Það má því spyrja hvort reynslan, af óförum sem rekja má til gallaðrar þekkingar, hafi vakið okkur upp og leitt okkur fyrir sjónir að við þurfum að læra, skapa nýja þekkingu, ný almenn viðmið og jafnframt henda einhverri af þeirri gömlu sem reyndist okkur svo illa.

Breytingar eru mönnum erfiðar en þó miserfiðar. Það er af ólíkum ástæðum sem menn taka illa breytingum. Hræðsla við hið óþekkta sem fylgir í kjölfar breytinga er algeng ástæða. Þeir sem telja sig tapa á breytingum setja sig gjarnan á móti þeim jafnvel þótt viðkomandi breytingar þjóni almennri velferð.

Fastir í viðjum gallaðrar þekkingar

Þessar vangaveltur fara af stað þegar ég horfi á ríkisstjórnina halda áfram í sama farinu og markað var í haust í kjölfar bankahrunsins. Það á sér langa sögu í menningu þjóðarinnar að stjórnmálamenn hafa misnotað aðstöðu sína, matað krókinn fyrir sig og sína og tekið ákvarðanir með eigin hag fyrir brjósti fremur en hag þjóðarinnar.

Það þarf ekki djúpvitran einstakling til þess að átta sig á að fjöldi stjórnmálamanna tók beinan þátt með einu eða öðru móti í að kollsteypa þjóðarbúinu. Stjórnmálin og viðskipti stórfyrirtækja er menningarkimi sem einkennst hefur af óheiðarleika og leynimakki. Nú spyr almenningur sig hvers vegna þess sjáist lítil merki að stjórnmálamenn hafi lært af reynslunni eða að þeir ætli að temja sér nýja hætti.

Ég held að svarið við þeirri spurningu sé nokkuð margþætt. Sjálfsagt má finna skýringar á illskiljanlegri hegðun tiltekinna atvinnustjórnmálamanna í athöfunum þeirra og þeim kostum sem þeir völdu með því að taka þátt í dansi víkinganna. Þeir eru ekki tilbúnir til þess að horfast í augu við að sú siðferðilega mælistika sem þeir hafa metið gjörðir sínar við hefur sett þá á svo lágt plan að þeir sitja sumir hverjir á bekk með glæpamönnum sem þeir nú leggja sig fram um að vernda.

Hættulegir þjóðinni

Flækja hagsmuna, bræðralaga og vitneskju um misgjörðir gerir það að verkum að stjórnmálamenn, með fortíð, geta ekki tekið ákvarðanir sem vinna gegn hagsmunum þeirra sem rændu þjóðina. Þeir sem ekki hafa hreinan skjöld þurfa að standa vörð um leyndardóma fortíðarinnar og geta því ekki unnið af heilindum að velferð þjóðarinnar. Leyndardómar fortíðarinnar hindra lærdómsgetu þeirra og menga menningarkima stjórnmálanna með athöfnum sem einkennast af dómgreindarleysi.

Stjórnmálamenn sem runnu niður í hyldýpi græðgi, siðlausrar hegðunar og virðingarleysis við meðbræður sína trúa enn á léttvægar lausnir og fix. Þeir átta sig ekki á að þeir eru nú í sporum alkahólistans sem er að fá sér afréttara að morgni.

Lærdómur er stjórnmálamönnum sem tamið hafa sér vonda siði ekki megnugur svo lengi sem þeir horfast ekki í augu við fortíðina. Í stað iðrunar hafa þeir gripið til þess ráðs að reyna móta skilning almennings á gjörðum þeirra sér í hag. Þeir forðast að kalla hlutina réttum nöfnum en kalla hlutina í stað þess eitthvað annað í þeirri von að almenningur skilji ekki umfang svika þeirra. Þessi hegðun hefur kostað þá hæfileikann til þess að finna til samkenndar með almenningi. Þegar slík hegðun verður viðtekin og tekin gild í félagslegu samhengi er hún orðin hluti af menningu þess kima sem hún á sér upptök í. Rangfærslur, rangtúlkanir og yfirhylmingar setja sinn blæ á hegðun þessa fólks. Fyrir þjóðina er þetta vandamál af hrikalegri stærðargráðu en fyrir stjórnmálamenn er þetta skömm.

Skömm þeirra og lærdómstregða er hættuleg þjóðinni. Þeir yfirfæra vantrú sína á sjálfum sér yfir á þjóðina og bregðast henni sem sameiningarafl á erfiðum tímum. Í stað þess að rísa upp og virkja samtakamáttin til þess að ráðast gegn vandanum kjósa þeir að lúta valdi alþjóðaafla sem eiga sér sögu tortímingar á almennri velferð þar sem þau hafa farið um.

Jakobína Ingunn Ólafsdóttir

AGS verkfæri Gordons Browns?

 Grein á Vald.org um aðgerðir Gordon Browns

2. juní 2009] Þegar Gordon Brown kallaði íslenskan banka hryðjuverkastofnun—setti hann bókstaflega á bás með óþokkum sem sprengja saklaust fólk í tætlur—þá vissi hann vel að hann var að stefna öllu íslenska bankakerfinu í gjaldþrot. Seinna viðurkenndi Brown í fyrirspurnartíma breska þingsins að hann hafi notað Alþjóðagjaldeyrissjóðinn (AGS) gagngert til þess að kúga íslensku þjóðina. Hvað vakir eiginlega fyrir þessum aðilum?

Miðað við vinnubrögð Breta og margra annarra Evrópuþjóða þá er freistandi að draga þá ályktun að þessi ríki hafi augastað á landfræðilegri stöðu Íslands og orkulindunum þjóðarinnar. Orkuframleiðsla Breta og Norðmanna er á hraðri niðurleið og höfin í norðri verða sífellt girnilegri. Þá er líka mikilvægt fyrir fjölþjóðafyrirtæki að Ísland haldi áfram að gefa þeim orku sem knýr eiturspúandi verksmiðjur sem keppa við hagkerfi vanþróaðra ríkja.

Eins og Falið vald benti á fyrir 30 árum—og ef eitthvað þá hefur ástandið snarversnað—er AGS stofnun sem sérhæfir sig í að koma ríkjum á hausinn svo þau galopnist og haldi brunaútsölu fyrir útvalda aðila. Formlega hefur AGS þrjú markmið: einkavæðingu, afnám reglugerða og djúpan niðurskurð á félagslegri þjónustu. Kerfið sem sjóðurinn setur á laggirnar kemur þjóðum sjálfkrafa á vonarvöl og gengur í stuttu máli út á að viðhalda okurvöxtum (oft til þess að verja gjaldmiðilinn), krefjast óraunhæfra endurgreiðslu lána (sem þvingar niðurskurð á félagslegri þjónustu og orsakar fjöldauppsagnir) og stuðla þannig að atvinnuleysi sem kollvarpar öllu hagkerfinu. Þessi vinnubrögð hafa verið endurtekinn í S-Ameríku, Afríku, Asíu og A-Evrópu—alltaf með sömu afleiðingum.

Nokkur ríki í Asíu sem lengi höfðu verið frekar aftarlega á merinni—S-Kórea, Tæland, Indónesía, Filippseyjar og Malasía—upplifðu ótrúlegan hagvöxt á árunum fyrir 1997. Þessi uppgangur tókst í blönduðu hagkerfi, þar sem sameiginlegar auðlindir og almenningssamgöngur voru mikið til í ríkiseign, en framleiðslan keppti aðallega á frjálsum markaði. Meirihlutaeign erlendra aðila í flestum fyrirtækjum var bönnuð.

Fjölþjóðafyrirtækin voru óhress með þetta fyrirkomulag og með hjálp Alþjóðaviðskiptamálastofnunarinnar tókst að opna þessi lönd á sumum sviðum. Erlendir bankar og fjárfestingafyrirtæki fengu athafnafrelsi og máttu versla með gjaldmiðla. Þessi sömu peningafyrirtæki rústuðu síðan mörgum ríkjum Asíu nokkrum árum eftir innreið sína.

Það er erfitt að benda á nokkra eðlilega ástæðu fyrir efnahagshruninu í Asíu 1997. Ekkert stríð, engar náttúruharmfarir, mikill hagvöxtur og hár sparnaður heimila. Mörg stórfyrirtæki voru þó skuldug, en framleiðslan var í fullum gangi og stóð undir afborgunum.

Hrunið 1997 var að mestu leyti tæknilegt og mátti rekja beint til erlendra fjárfesta. AGS rak síðan smiðshöggið.

Erlend fjárfestingafyrirtæki sem 1996 höfðu flætt $100 milljörðum inn í hagkerfi S-Kóreu hættu óvænt að fjárfesta 1997 og tóku líka $20 milljarða út úr hagkerfinu. Sama sagan endurtók sig í nágrannaríkjunum. Næst barst óstaðfestur orðrómur um að Tæland ætti í erfiðleikum með að borga skuldir sínar. Gjaldeyrisbraskarar voru í startholunum og settu síðan allt á annan endann.

Asíuríkin neyddust til þess að tæma gjaldeyrissjóði sína til að verjast spákaupmennsku og verð allra hlutabréfa lækkaði um $600 milljarða á einu ári. Margra ára starf sogaðist út úr hagkerfum landanna og hvarf eins og dögg fyrir sólu. Sjálfsmorðum fjölgaði um 50% í S-Kóreu, landi þar sem 63,7% íbúanna var flokkaður sem miðstéttarfólk árið 1996 en aðeins 38,4% 1999. Fasteignamarkaðurinn í Tælandi hrundi ásamt gjaldmiðlinum, atvinnuleysi magnaðist og ótal örsnauð stúlkubörn enduðu í vændishúsum. Eina “tígrísdýrið” sem slapp alveg óskaddað var Kína, sem leyfði aldrei “frjálsa” fjármagnsflutninga og lét ekki gjaldmiðil sinn fljóta.

Áfallahjálp—þegar auðvelt er að snúa í sárinu—er sérsvið Alþjóðagjaldeyrissjóðsins og hann beið í nokkra mánuði 1997 þar til jörð var vel sviðin. Í millitíðinni hafði hópur hagfræðinga lýst yfir ánægju sinni með þróunina í Asíu og bent á að hér væri á ferðinni óvenju gott tækifæri til þess að endurskipuleggja (kaupa á bunaútsölu og einkavæða sameiginlegar eignir fólksins) hagkerfi landanna. Það kurraði í Greenspan þegar hann sagði að “þessi krísa á líklega eftir að flýta fyrir því að mörg Asíuríki hætti að fjárfesta á vegum ríkisins” og stjórnarformaður AGS, Michel Camdessus, tók í sama streng þegar hann lýsti því yfir í viðtali að það þyrfti að nota þetta tækifæri til þess að breyta hlutunum: “Hagfræðimódel eru ekki eilíf … þegar þau úreltast á að yfirgefa þau.”

Villt peningaflæði og spákaupmennska með gjaldmiðla knésetti Asíuríkin, en AGS hafði engan áhuga á að draga úr þessari tegund viðskipta. Sjóðurinn heimtaði hins vegar fjöldauppsagnir yfir línuna, niðurskurð á félagslegri þjónustu og brunaútsölu á fyrirtækjum landanna. Kórea varð að samþykkja að útlendingar gætu keypt innlenda banka, en til þess að gera þá fyrst verðminni þá krafðist sjóðurinn þess að 50% allra bankastarfsmanna fengju reisupassann (30% var lokaniðurstaðan).

Indónesía reyndi lengi að klóra í bakkann, en Suharto forseti var haldinn þeirri undarlegu firru (í augum AGS) að það væri óþarfi að rústa hagkerfinu til þess að hægt væri að bjarga því. AGS flýtti þá fyrir hruninu með því að láta þær upplýsingar leka til Washington Post (“háttsetur en ónafngreindur starfsmaður AGS segir”) að samningaumræðurnar gengju ekki allt of vel og lán upp á milljarða dollara væri ekki í höfn. Gjaldmiðill landsins féll um 25% á einum degi og Suharto gafst upp. AGS hafði snúið hressilega í sárinu.

Alþjóðagjaldeyrissjóðurinn gekk allt of langt í Asíu 1997 og hagkerfi landanna hrundu gjörsamlega eftir að þau skrifuðu undir afarkostina. 24 milljónir misstu vinnuna. Sveitafólk seldi börnin sín. Her fjárfesta flæddi yfir í “stærstu brunaútsölu allra tíma”, eins og New York Times kallaði það. Samsung, sem dæmi, var bútað í sundur og selt í partasölu. SC Johnson fékk lyfjadeildina, Volvo þungaiðnaðinn og GE skjádeildina. Daewoo, sem var metið á $6 milljarða fyrir hrun fór til GM fyrir $400 milljónir. Bechtel (sem á tímabili átti drykkjarvatn fólksins í Bólivíu) reisti olíustöðvar í Indónesíu og einkavæddi vatn og skolp í austurhluta Manilla. Og þannig mætti lengi halda áfram.

Haustakið sem AGS tók á lýðræðishefðum S-Kóreu er alveg sérstakur kapítuli sem ekki má gleymast. Þegar samningum AGS við Kóreu lauk þá var örstutt í forsetakosningar í landinu. Fjórir buðu sig fram og tveir þeirra voru andvígir samningnum. AGS gerði sér þá lítið fyrir og neitaði að afhenda nokkra peninga fyrr en allir frambjóðendur hefðu skrifað undir plagg þar sem þeir studdu samninginn. Þeir gerðu það og kjósendur voru þannig gerðir alveg valdalausir í þessu mikilvæga máli.

Tónninn að þyngjast í almenningi

Almenningur er að átta sig á alvarlegri stöðu þjóðarbúsins. Mér finnst hjákátlegt að hlusta á Bjarna Ben tala um aðgerðarleysiskostnað. Hann virðist ekki átta sig á því að það eru venjulega Ríksstjórnir sem búa til ný orð. Ég er þeirrar skoðunnar að forysta sjálfstæðisflokksins eigi bara að hafa skömm til þess að þegja.

EN....Ríkisstjórnin er að svíkja þjóðina. Ríkisstjórnin boðar harðar aðgerðir. Steingrímur telur upp hvað Ríkisstjórnin er að gera. Það breytir því ekki að Ríkisstjórnin er ekki að gera neitt sem gæti bætt framtíðarhorfur þjóðarbúsins.

Ég horfi agndofa á stjórnvöld.

Hvers vegna er ekki verið að gera neitt sem skiptir máli í stað þess að vera endalaust að vernda útvalda aðila? Hafa menn ekkert lært?

Hvers vegna er stóriðjan ekki rukkuð um auðlindaskatt?

Hvers vegna er ekki verið að byggja upp atvinnutækifæri sem leiða af sér raunverulega verðmætasköpun?

Hvers vegna er erlendum lánadrottnum ekki sagt að þjóðin geti ekki borgað skuldir sem hún stofnaði ekki til?

Já og Álfheiður Ingadóttir fær prik frá mér fyrir að gagnrýna að stöður bankastórnanna skuli ekki auglýstar.

Hún fengi annað prik ef hún færi líka fram á nýjar skilanefndir óspilltra einstaklinga sem kunna að leggja saman og draga frá myndu settar yfir gömlu bankanna.

Brýnt að auglýsa bankastöður